14.Τι ονομάζουμε διάνυσμα θέσεως ή διανυσματική ακτίνα; Απάντηση Έστω Ο ένα σταθερό σημείο του χώρου. Τότε για κάθε σημείο Μ του χώρου ορίζεται το διάνυσμα , το οποίο λέγεται διάνυσμα θέσεως του Μ ή διανυσματική ακτίνα του Μ. Το σημείο Ο, που είναι η κοινή αρχή όλων των διανυσματικών ακτίνων των σημείων του χώρου, λέγεται σημείο αναφοράς στο χώρο. Αν Ο είναι ένα σημείο αναφοράς, τότε για οποιοδήποτε διάνυσμα έχουμε και επομένως . Δηλαδή:
“Κάθε διάνυσμα στο χώρο είναι ίσο με τη διανυσματική ακτίνα του πέρατος μείον τη διανυσματική ακτίνα της αρχής”.
15.Tι γνωρίζεται για το μέτρο αθροίσματος διανυσμάτων; Απάντηση Στο παρακάτω σχήμα βλέπουμε το άθροισμα των διανυσμάτων και . Από την τριγωνική ανισότητα γνωρίζουμε όμως ότι: |(ΟΑ) – (ΑΒ)|≤ (ΟΒ) ≤ (ΟΑ )+ (ΑΒ) και επομένως .
Απάντηση Έστω λ ένας πραγματικός αριθμός με λ ≠ 0 και ένα μη μηδενικό διάνυσμα. Ονομάζουμε γινόμενο του λ με το και το συμβολίζουμε με ή ένα διάνυσμα το οποίο: Είναι ομόρροπο του , αν λ > 0 και αντίρροπο του , αν λ < 0 και έχει μέτρο . Αν είναι λ = 0 ή , τότε ορίζουμε ως το μηδενικό διάνυσμα . To γινόμενο το συμβολίζουμε και με .
Απάντηση Για το γινόμενο πραγματικού αριθμού με διάνυσμα ισχύουν οι επόμενες ιδιότητες: Ως συνέπεια του ορισμού του γινομένου αριθμού με διάνυσμα και των παραπάνω ιδιοτήτων έχουμε:
Απάντηση Γραμμικός συνδυασμός δύο διανυσμάτων και ονομάζεται κάθε διάνυσμα της μορφής , όπου κ,λ∈ℝ.
Ανάλογα ορίζεται και ο γραμμικός συνδυασμός τριών ή περισσότερων διανυσμάτων.
Απάντηση Αν δύο διανύσματα και , όπου , συνδέονται με τη σχέση τότε τα διανύσματα αυτά είναι παράλληλα. Ισχύει όμως και το αντίστροφο. Δηλαδή , αν τα διανύσματα και είναι παράλληλα και ,τότε υπάρχει μοναδικός αριθμός λ τέτοιος ώστε . Πράγματι ,αν θέσουμε τότε . Συνεπώς: Σε κάθε λοιπόν περίπτωση υπάρχει λ και μάλιστα μοναδικός, τέτοιος, ώστε .
Απάντηση Ας πάρουμε ένα διάνυσμα και ένα σημείο αναφοράς Ο. Επειδή εχουμε: ,οπότε και άρα .
Απάντηση Έστω Οxy ένα σύστημα συντεταγμένων στο επίπεδο και ένα διάνυσμα του επιπέδου. Με αρχή το Ο σχεδιάζουμε το διάνυσμα . Aν Α1και Α2 οι προβολές του Α στους άξονες x′x και y′y αντιστοίχως, έχουμε: Επομένως x = x΄, που συνεπάγεται ότι και y ≠ y΄. Ώστε: Κάθε διάνυσμα του επιπέδου γράφεται κατά μοναδικό τρόπο στη μορφή . ΣΧΟΛΙΑ Πιο συγκεκριμένα, ο x λέγεται τετμημένη του και ο y λέγεται τεταγμένη του . Από τον τρόπο που ορίστηκαν οι συντεταγμένες ενός διανύσματος προκύπτει ότι: “Δύο διανύσματα είναι ίσα αν και μόνο αν οι αντίστοιχες συντεταγμένες τους είναι ίσες”. Καθένα από τα ίσα διανύσματα με τετμημένη x και τεταγμένη y, θα το συμβολίζουμε με το διατεταγμένο ζεύγος (x , y).
(1).
Αν x, y είναι οι συντεταγμένες του A, τότε ισχύει και .Επομένως η ισότητα (1) γράφεται .
Αποδείξαμε δηλαδή ότι το είναι γραμμικός συνδυασμός των και .
Στην παραπάνω κατασκευή οι αριθμοί x και y είναι μοναδικοί.
Θα αποδείξουμε τώρα ότι και η έκφραση του ως γραμμικού συνδυασμού των και είναι μοναδική.
Πράγματι, έστω ότι ισχύει και τότε θα έχουμε: .
Αν υποθέσουμε ότι x ≠ x΄ , δηλαδή ότι x – x΄≠ 0 , τότε θα ισχύει: .
Η σχέση αυτή, όμως, δηλώνει ότι , που είναι άτοπο, αφού τα και δεν είναι συγγραμμικά.
Τα διανύσματα και λέγονται συνιστώσες του διανύσματος κατά τη διεύθυνση των και αντιστοίχως , ενώ οι αριθμοί x, y λέγονται συντεταγμένες του στο σύστημα Οxy.
Απάντηση Αν και ,τότε έχουμε: . Επομένως , και ή ισοδύναμα , ΣΧΟΛΙΟ Γενικότερα , για το γραμμικό συνδυασμό έχουμε:
και
και .
23.Έστω Α(x1 , y1) και Β(x2 , y2) δυο σημεία του επιπέδου.Nα αποδείξετε οτι αν Μ(x , y) μέσο του τμήματος ΑΒ τότε και . Απάντηση Επομένως ισχύει και .
Επειδή και έχουμε .
Απάντηση Ας θεωρήσουμε δύο σημεία Α(x1 , y1) και Β(x2 , y2) του καρτεσιανού επιπέδου και ας υποθέσουμε ότι (x , y) είναι οι συντεταγμένες του διανύσματος . Επειδή, έχουμε: . ΣΧΟΛΙΟ Συνθήκη Παραλληλίας Διανυσμάτων
Απάντηση Έτσι θα έχουμε: Επομένως το μέτρο του διανύσματος είναι ίσο με .
Έστω ένα διάνυσμα του καρτεσιανού επιπέδου και Α το σημείο με διανυσματική ακτίνα . Αν A1 και A2 είναι οι προβολές του Α στους άξονες x′x και y′y αντιστοίχως, επειδή το σημείο Α έχει τετμημένη x και τεταγμένη y, θα ισχύει (OA1) = |x| και (OA2) = |y| .
.
Απάντηση Ας θεωρήσουμε δύο σημεία Α(x1 , y1) και Β(x2 , y2) του καρτεσιανού επιπέδου. Επειδή η απόσταση (AB) των σημείων Α και Β είναι ίση με το μέτρο του διανύσματος , σύμφωνα με τον τύπo θα ισχύει: . Eπομένως η απόσταση των σημείων Α(x1 , y1) και Β(x2 , y2) είναι ίση με .
27.Τι ονομάζουμε γωνία που σχηματίζει ένα διάνυσμα με τον άξονα x′ x; Απάντηση Έστω ένα μη μηδενικό διάνυσμα και A το σημείο του επιπέδου για το οποίο ισχύει . Τη γωνία ϕ , που διαγράφει ο ημιάξονας Οx αν στραφεί γύρω από το Ο κατά τη θετική φορά μέχρι να συμπέσει με την ημιευθεία ΟΑ, την ονομάζουμε γωνία που σχηματίζει το διάνυσμα με τον άξονα x′ x. Είναι φανερό ότι 0 ≤ ϕ < 2π . ΣΧΟΛΙΟ Για τη γωνία φ, όπως είναι γνωστό από την Τριγωνομετρία, αν το δεν είναι παράλληλο προς τον άξονα y′y, ισχύει .